بیست‌وهفتمین دوره دانش‌افزایی (ضیافت اندیشه) با عنوان «تمدن نوین اسلامی» ویژه اعضای هیئت‌رئیسه و مدیران ستادی دانشگاه‌های استان خراسان رضوی، از تاریخ ۱۷ تا ۱۹ تیرماه ۱۴۰۴، به‌مدت سه روز، در دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این دوره که به میزبانی دفتر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان برگزار شد، اساتید برجسته‌ای از جمله حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسروپناه (دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی) و دکتر محمدابراهیم سقزچی (دبیر شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها) حضور داشتند.
در افتتاحیه این دوره، حجت‌الاسلام دکتر مهدی ایمانی‌مقدم، رئیس دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان خراسان رضوی، ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان گفت: امروز میزبان جمعی از رؤسا، معاونان و مدیران ستادی دانشگاه‌های استان هستیم. این ترکیب وزین، فرصتی مغتنم برای گفت‌وگوهای سطح بالا در خصوص آینده آموزش عالی در تراز تمدن نوین اسلامی است. امیدوارم این دوره، سرآغاز انسجام راهبردی میان دانشگاه‌های استان باشد.
ایشان با تجلیل از دکتر خسروپناه افزود: حضور چهره‌ای علمی با بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب و مقاله، که هم‌زمان سابقه‌ی اجرایی در عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذاری فرهنگی کشور و شناخت میدانی از دانشگاه‌ها را دارد، امتیاز ارزشمندی برای این دوره محسوب می‌شود.
حجت‌الاسلام دکتر خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در دو نوبت کارگاهی با موضوع «حکمرانی در آموزش عالی»، به تبیین جایگاه دانشگاه در فرایند حکمرانی فرهنگی و علمی کشور پرداخت. وی با ترسیم تفاوت مفهومی میان «حکومت» و «حکمرانی» خاطرنشان کرد: حکمرانی صرفاً به ساختار دولت محدود نمی‌شود، بلکه شامل شبکه‌ای از نهادها، قواعد، رویه‌ها و فرایندهایی است که مسیر تصمیم‌سازی را شکل می‌دهند. در این منظومه، دانشگاه‌ها باید به‌عنوان بازیگران اصلی در تولید فکر، جهت‌دهی گفتمان، و شکل‌دادن به سیاست‌های کلان کشور ایفای نقش کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ساختار جدید دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: ما در این دوره، دبیرخانه شورا را از حالت صرفاً اداری خارج کرده و آن را به پنج ستاد تخصصی تبدیل کرده‌ایم: ستاد علم و فناوری، ستاد تعلیم و تربیت، ستاد فرهنگی – اجتماعی، ستاد زن و خانواده و ستاد فضای مجازی. این ستادها به صورت ساختارمند، مسائل راهبردی کشور را با بهره‌گیری از هیئت‌های اندیشه‌ورز استانی دنبال می‌کنند.
او افزود: این ستادها فقط جایگاهی برای صدور بخشنامه و دستورالعمل نیستند، بلکه مأموریت دارند اسناد راهبردی تولید کنند، از ظرفیت دانشگاه‌ها بهره بگیرند و از دل جلسات تعاملی مثل همین کارگاه‌ها، به تصمیم‌سازی‌های علمی برسند.
ایشان با اشاره به اهمیت جلسات نخبگانی با استادان دانشگاه‌ها، تأکید کرد: دیدگاه‌هایی که در چنین دوره‌هایی از سوی مدیران و استادان ارائه می‌شود، مستقیماً در دبیرخانه شورای عالی بازتاب می‌یابد. ما معتقدیم فرایند سیاست‌گذاری نباید از نخبگان و بدنه علمی کشور جدا باشد.
دکتر خسروپناه در بخش دیگری از سخنان خود، به موضوع استقلال دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: باید استقلال دانشگاه نه در قالب یک شعار، بلکه در قالب حکمرانی مسئولانه بازتعریف شود. دانشگاه باید در انتخاب مسیر علمی، در ساختار ارتقا، در ارتباط با صنعت و جامعه و در حل مسائل واقعی کشور نقش‌آفرین باشد. این یعنی حکمرانی علمی در عمل.
در پایان، وی ضمن تقدیر از مدیران دانشگاهی حاضر در دوره، از آنان خواست نظرات کارشناسی خود را درباره ساختار حکمرانی در آموزش عالی، به صورت منظم به شورا منتقل کنند: هر یک از شما، نماینده‌ای از گفتمان دانشگاهی در نظام سیاست‌گذاری کشور هستید. از همین‌جا مسیر اصلاح ساختارها آغاز می‌شود.
در این دوره، دکتر جواد جعفری، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز طی سخنانی؛ با تأکید بر ریشه‌های تمدنی علم در ایران و جایگاه دانشگاه در نظام فکری کشور، اظهار داشت: علم در این سرزمین، همواره با تجربه، فناوری و زیست اجتماعی درآمیخته بوده است. برخلاف نگاه تقلیل‌گرایانه به علم به‌مثابه دانش نظری صرف، سنت علمی ایران، همواره درگیر مسائل واقعی جامعه بوده و در بطن زندگی مردم حضور داشته است.
وی با اشاره به نقش دانشگاه در ساختار حکمرانی کشور افزود: امروز دانشگاه‌ها باید به این پرسش کلیدی پاسخ دهند که در فرآیندهای تصمیم‌سازی کلان کشور چه جایگاهی دارند؟ آیا دانشگاه‌ها توانسته‌اند مرجع اندیشه‌ورزی، تحلیل و هدایت سیاست‌گذاری در عرصه‌هایی چون صنعت، انرژی، محیط زیست، فرهنگ و توسعه اجتماعی باشند؟
استاد گروه حقوق دانشگاه فردوسی مشهد تأکید کرد: دانشگاه تنها با تولید مقاله یا توسعه ساختارهای فیزیکی ارتقاء نمی‌یابد؛ بلکه زمانی ارتقاء می‌یابد که بتواند در فرآیند حل مسائل ملی و منطقه‌ای اثرگذار باشد. ما باید دانشگاه را به نقطه پیوند میان علم و حکمرانی برسانیم.
وی در ادامه، با اشاره به ظرفیت‌های استان گفت: وجود دانشگاه‌های بزرگ، تنوع نهادهای علمی و نزدیکی فرهنگی و علمی میان مدیران دانشگاهی استان، فرصتی استثنایی برای هم‌افزایی و انسجام در عرصه سیاست‌گذاری علمی فراهم کرده است. این دوره می‌تواند نقطه شروعی برای تقویت این پیوندها و تولید گفتمان مشترک باشد.
دکتر سقزچی دبیر شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها نیز، در این دوره باموضوع «نقش مدیران دانشگاهی در تحقق سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها»، گزارشی از روند تدوین، ساختار و چالش‌های اجرای این سند ارائه داد.
او تأکید کرد: سند اسلامی شدن، صرفاً فرهنگی نیست؛ بلکه سندی جامع و فراگیر است که حوزه‌های مدیریتی، علمی، تربیتی، پژوهشی و حتی ساختاری دانشگاه‌ها را در بر می‌گیرد.
وی با اشاره به مصوبات اخیر گفت: امروز در احکام رسمی رؤسای دانشگاه‌ها، صراحتاً بر اجرای مفاد این سند تأکید شده است. همچنین، برای رؤسای دانشکده‌ها نیز در برخی دانشگاه‌ها این تعهد درج شده است.
ایشان دامه داد: آسیب امروز ما، برخورد شعاری یا نمایشی با این سند است. تا زمانی که مدیران دانشگاهی این سند را نه به‌عنوان یک آرمان، بلکه به‌مثابه راهبرد و دستورالعمل مدیریتی تلقی نکنند، تحولی شکل نخواهد گرفت.
او دانشگاه اسلامی را «دانشگاهی علمی و حل‌مسئله‌محور» دانست و تصریح کرد: دانشگاه اسلامی، یعنی دانشگاهی که مرجع حل مسائل جامعه است، نه یک نهاد مصرف‌کننده بودجه. علمِ مفید، اخلاق‌محور، جامعه‌محور و تمدنی، هسته مرکزی این سند است.
در اختتامیه این دوره، دکتر زمانی بهابادی، دبیر دفتر هم‌اندیشی استادان دانشگاه فردوسی مشهد، ضمن قدردانی از حضور گسترده مدیران دانشگاهی استان، ابراز امیدواری کرد این دوره‌ها زمینه‌ساز تدوین برنامه‌های مشترک در جهت تحول فرهنگی و علمی در سطح دانشگاه‌های استان باشد.
این دوره سه‌روزه، با حضور جمعی از رؤسا، معاونان، مدیران ستادی، رؤسای دانشکده‌ها و مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه‌های استان برگزار شد و فضایی غنی برای تبادل تجربه، هم‌اندیشی و تعمیق نگاه راهبردی در مسیر تحقق دانشگاه در تراز تمدن نوین اسلامی فراهم ساخت.
