به همت دفتر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی با همکاری مرکز علم داده و هوش مصنوعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ نشست هم‌اندیشی اساتید با موضوع «چشم‌انداز هوش مصنوعی در تحولات اجتماعی، سیاسی و امنیتی» باحضور دکتر زرقانی، عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، دکتر اکبری، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی، دکتر جان‌پرور، عضو هیئت علمی گروه جغرافیا، دکتر زمانی بهابادی، دبیر دفتر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی، دکتر وحیدی، دبیر علمی این نشست و عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و جمعی از اعضای هیأت علمی، در دانشکده ادبیات برگزار شد.
در این نشست، نقش حیاتی و تعیین‌کننده هوش مصنوعی در تحولات اجتماعی، سیاسی و امنیتی آینده جهان به‌طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
دکتر زرقانی، عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد در ابتدای سخنان خود با اشاره به این موضوع که نظام جهانی تا اواخر قرن ۲۰ مبتنی بر محوریت قدرت دولت‌ها و حکومت‌ها بوده است، بیان کرد: اما از این تاریخ به بعد، که به عنوان پست وستفالیا معروف است، بازیگران دیگری هم به این عرصه اضافه شده‌اند.
وی افزود: نظام قرن ۲۱ محدود و محصور به کشورها نمی‌شود و شامل بخش‌های دیگری مانند بازیگران غیردولتی است.» دکتر زرقانی همچنین با تاکید بر این نکته که تسلط کشورها بر چرخه‌های نوآوری می‌تواند یک هژمونی اقتصادی و سیاسی ایجاد کند، گفت: «این هژمونی‌ها باعث تسلط و هژمونی نظامی هم می‌شود.
ایشان در ادامه بیان کرد: انقلاب‌های علمی و فناوری در زندگی بشر تحولی بنیادی ایجاد می‌کنند. مانند انقلاب کشاورزی که جامعه کشاورزی را ایجاد کرده است. انقلاب هوش مصنوعی در حال وقوع است و جامعه فوق هوشمند را ایجاد خواهد کرد. هوش مصنوعی در نظام جهانی پیش‌رو می‌تواند سلطه هژمونیک را در نظام بین‌الملل ایجاد کند.
زرقانی با اشاره به اینکه با هوش مصنوعی مشکلات بشر که قابل حل نیستند، یا اینکه زمان و هزینه زیادی دارند را می‌توان حل کرد، تصریح کرد: هوش مصنوعی همانند کیمیا می‌ماند و با ترکیب از هوش مصنوعی و به‌علاوه چیزهای دیگر مانند تکنولوژی می‌تواند تغییرات خواسته‌شده را ایجاد کند.
وی با هشدار نسبت به آسیب‌های جدی استفاده از هر فناوری، به ویژه در کشورهای در حال توسعه که زیرساخت‌های فناوری از آن خود نیست، ادامه داد: تهدیدی که در آینده وجود دارد، حملات سایبری است.
استاد گروه جغرافیا در پایان سخنان خود با بیان اینکه رقابت ژئوپلیتیک در عرصه هوش مصنوعی در آینده جدی است، تاکید کرد: این رقابت بر تسلط و سلطه منجر خواهد شد و در قرن ۲۱ اتفاقی که در حال رخ دادن است، سلطه بر عرصه‌های فناوری‌های نوظهور است.
دکتر اکبری، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه این نشست تخصصی با بیان اینکه هوش مصنوعی همانند فناوری‌های دیگر، تاثیر خود را در زندگی اجتماعی ما ایجاد خواهد کرد، اظهار داشت: هوش مصنوعی فرصت‌ها، چالش‌ها و تهدیداتی در زندگی اجتماعی خواهد داشت.
وی با اشاره به کاربرد هوش مصنوعی در تحلیل آسیب‌های اجتماعی گفت: حداقل در ۳۰ سال اخیر حوزه آسیب‌های اجتماعی رشد شتابانی داشته است. ویژگی آسیب‌های اجتماعی این است که خود، خود را تقویت می‌کنند؛ بعد از مدتی خود آسیب‌های اجتماعی باعث می‌شوند که مجدد آسیب‌های اجتماعی دیگری به وجود بیایند و به شکل شبکه‌ای بر روی هم تاثیر می‌گذارند.
ایشان با تاکید بر اینکه روش‌های سنتی دیگر پاسخگوی حل آسیب‌های اجتماعی نیست، تصریح کرد: پس این پدیده‌های پیچیده را نمی‌توانیم با روش‌های سنتی حل کنیم و باید به سمت راه‌های جدید برویم و آنها را امتحان کنیم. مسائل هوش مصنوعی می‌تواند به ما در این حیطه کمک کند.
اکبری با بیان اینکه هوش مصنوعی می‌تواند الگوریتم‌هایی برای ما ایجاد کند، افزود: هوش مصنوعی می‌تواند سازوکارهای موثر بر انواع آسیب‌ها را شناسایی کند و عملاً به ما کمک کند که بتوانیم با این پیچیدگی‌هایی که آسیب‌ها و مسائل اجتماعی دارند، مواجه بشویم.
وی تصریح کرد: ما نمی‌توانیم برای مسائل اجتماعی دستورالعمل مشخصی ایجاد کنیم و حتی در مسائل پیچیده نمی‌توانیم الگوی ثابت و الگوریتم داشته باشیم، چونکه عدم قطعیت‌ها در آن بسیار است و عوامل متعددی باید کار کنند تا یک مسئله اجتماعی به وجود بیاید. پس هوش مصنوعی بسیار می‌تواند در درک مسائل پدیده‌های پیچیده به ما کمک کند.
دکتر جان‌پرور، عضو هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد در بخش دیگری از این نشست گفت: ژئوپلیتیک به‌عنوان دانشی است که به ما کمک می‌کند منابع قدرت را بشناسیم، آنها را کسب کنیم و از آن بهره‌برداری و حفظ کنیم تا از این منابع جغرافیایی قدرتمان را در مقیاس‌های مختلف فروملی و جهانی استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه بازی اصلی بین بازیگران بین‌المللی، بازی ژئوپلیتیک است، افزود: این بازی مبتنی بر قدرت انجام می‌شود و ژئوپلیتیک و درک مسائل ژئوپلیتیک بسیار مهم است، چونکه در صحنه بین‌الملل با آن مواجه هستیم.
دکتر جان‌پرور با بیان اینکه قاعدتاً هوش مصنوعی می‌تواند روی مباحث ژئوپلیتیک تاثیر بگذارد تصریح کرد: «هوش مصنوعی باعث می‌شود که بحث قدرت از سرزمین و سلاح به سمت داده و الگوریتم‌های مختلف مهاجرت کند.» وی همچنین افزود: آینده جهان نه‌تنها در مرزهای سیاسی، بلکه در ساختارهای محاسباتی شکل می‌گیرد که هوش مصنوعی در این موضوع تحولات بزرگی ایجاد کرده است.
دکتر جان‌پرور با اشاره به اینکه امروزه مسئله و منبع قدرت از نفت به داده، در حال جابه‌جایی است، بیان کرد: هوش مصنوعی منبع جغرافیا و قدرت جدید را تغییر می‌دهد. در این‌جا است که داده‌ها امروزه، مانند نفت در گذشته برجسته می‌شوند.
وی در پایان سخنان خود گفت: این یک تغییر در ساختار ژئوپلیتیک جهان است. وقتی منابع و مناسبات تغییر کرد، قاعدتاً ساختار بازی هم تغییر می‌کند، بازیگران و جایگاه‌شان هم تغییر می‌کند. اگر کشوری بر روی هوش مصنوعی هزینه و سرمایه‌گذاری کند، می‌تواند در ساختار جدید ژئوپلیتیک جهان جایگاه خوبی را کسب کند و در معادلات و مناسبات جهانی خودش را به سمت دستیابی به منافع و اهدافش پیش ببرد.
